Een hete zomer

De eerste hittegolf dient zich aan in Nederland. Waarschuwingen dat het tropisch warm gaat worden. Een hitteplan treedt in werking en tot overmaat van ramp wordt de eerste dag van de Vierdaagse van Nijmegen afgelast. Tegelijkertijd stromen de berichten binnen over bosbranden en afgebroken gletsjers in Europa. De hitte wordt verklaard door de klimaatverandering terwijl ondertussen de vlaggen op de kop hangen om de protesten van de boeren te ondersteunen die weinig geloof hebben in de waarschuwingen van de wetenschap. Ze protesteren tegen de consequenties voor hun bestaan en de voorstellen tot maatregelen werken als olie op vuur. Wat kun je doen tegen deze oplaaiende hitte? En wat zijn de gevolgen van de polarisatie tussen voor- en tegenstanders van ingrijpende maatregelen?

In de dierenwereld zien we veel voorbeelden hoe dieren zich wapenen tegen de hitte. Honden lopen voortdurend hijgend met hun tong uit de bek. Mijn kat zoekt de koelste plek en in plaats van zich op te rollen ligt hij languit. Koeien, paarden en schapen zoeken de schaduw op. Vogels laten zich alleen horen in de ochtend- en avondschemering om te voorkomen dat ze als dooie mussen van het dak vallen. Veel dieren hebben eigen manieren ontwikkeld om met de hitte om te gaan. De belangrijkste manier is het vermijden van de zon door in de avond en nacht op zoek te gaan naar voedsel. Nijlpaarden duiken onder en liggen de hele dag in het water of in de modder op apegapen omdat hun dikke huid anders verbrandt in de zon en gaan pas in het donker grazen. Bevers zoeken de koelte op in hun burcht en ook zij hebben geleerd om alleen in de schemering de burcht te verlaten.

En wat doen wij? We zweten en we zuchten en we willen onze levenswijze zoveel mogelijk intact laten. We schaffen massaal airco’s aan om weinig te merken van de hitte. In de zomervakantie zoeken we zelfs de hitte op door in lange files zuidwaarts te rijden. Het advies om veel te drinken volgen veel toeristen braaf op. In de Italiaanse en Spaanse steden klagen we dat de winkels in de middag gesloten zijn en dat je pas vanaf 20.30 uur uit kunt eten. Terwijl de stadsbewoners in Zuid-Europa zoveel mogelijk hun stad ontvluchten naar koelere plaatsen.

 

De hitte maakt mij duidelijk dat we er toch niet omheen kunnen: het klimaat is aan het veranderen. Bij mij thuis geen airco maar de bekende ouderwetse lapmiddelen: huis donker en dicht houden en als het even kan gedurende de middag een heerlijke siësta. ’s Avonds zwem ik een rondje in een grote waterplas vlakbij huis. In een loom ritme beweeg ik me door het koele water om me daarna weer terug te trekken in mijn eigen beverburcht.

Ik probeer mijn hoofd koel te houden maar maak me wel druk. Het wrange is dat de negatieve gevolgen van deze klimaatveranderingen niet gelijk zijn voor iedereen. Wanneer je het kunt betalen kun je de negatieve effecten beperken en doorgaan met je gewone leven. Wanneer je weinig geld hebt kun je je geen maatregelen veroorloven en wordt je nog eens extra belast doordat het toenemende elektriciteits- en watergebruik die de prijs opdrijft. Op het werk denk ik na hoe we de ambitie DuurSaam vorm kunnen geven om cliënten te helpen bij het omgaan met de negatieve gevolgen van de klimaatveranderingen. Hoe kunnen we de mentale gezondheid versterken tegen deze reële bedreiging? Eén ding houd ik me voor: alleen samen kunnen we deze bedreiging trotseren en daarbij is het goed om van de natuur te leren. En op weg naar Deventer kom ik veel wandelaars van de Vierdaagse tegen die stiekem extra vroeg in het donker gestart zijn en voor de grote hitte gaan finishen.