Pakkie Shag

Als maatschappelijk werker ben ik werkzaam binnen Transfore, de stichting voor forensische zorg binnen Dimence Groep. Ik ben werkzaam binnen het Levensloopteam.

“Hey Jipke, dat had ik niet van je verwacht.” Ik draai me om en sta oog in oog met een oud collega. 

We raken aan de praat en ik vraag hem wat hij niet had verwacht. “Dat jij zware shag rookt.” Ik moet lachen. Roken doe ik al jaren niet meer. Het kopen van een eerste huis bleek doorslaggevend om nog eens een serieuze poging te wagen en te stoppen met roken. Grotendeels in ieder geval, want jaren ben ik nog als gelegenheidsroker door het leven gegaan, tot ik zwanger werd van mijn eerste kind.

Ik ben al jaren gestopt, maar ook in mijn omgeving zie ik het minder. Veel mensen in mijn omgeving zijn gestopt met roken. Ook op het werk wordt roken steeds meer ontmoedigd. Het lijkt steeds meer een ongewenste en vervelende gewoonte van mensen.

Toen ik startte met werken in de zorg, zo’n 20 jaar geleden, was het heel normaal dat je in de pauze of tussendoor even ging roken. Nu zijn er rookruimtes en wordt er op het terrein van Dimence Groep helemaal niet meer gerookt door medewerkers. Ook zijn er plannen om de klinieken geheel rookvrij te maken.

Roken is dus iets wat buiten het zicht gebeurd, iets dat ontmoedigd wordt bij medewerkers en patiënten en wat daarmee als “ongewenste gewoonte” bestempeld wordt.  

Ik vertel mijn oud collega dat ik een pakje shag haal voor Henk, iemand die wij als Levensloopteam ondersteunen.

Henk is opgenomen in een gesloten kliniek met een zorgmachtiging. Omdat hij in de maatschappij een gevaar was voor zichzelf en anderen is deze zorgmachtiging  door de rechter opgelegd. In zijn geval betekend het dat hij in een kliniek verblijft, de deuren op slot zijn en dat hij niet alleen buiten zijn afdeling mag komen. Ook heeft de rechter bepaald dat hij medicatie in moet nemen tegen zijn psychoses.  

Henk heeft al meerdere opnames gehad in zijn leven. Er is geprobeerd zijn probleemgedrag en middelengebruik te beïnvloeden en te veranderen. Ook nu verblijft Henk in een kliniek met regels en beperkingen waar hij zich aan moet houden. Dat vindt hij enorm lastig. Het gevoel steeds in de gaten te worden gehouden levert hem spanning op.

Henk is zijn pinpas kwijt sinds hij de afgelopen periode op straat heeft geleefd. Hij kan nu zelf geen shag kopen. Roken is voor hem één van de eerste levensbehoeften, het geeft hem rust, invulling van de dag en is een manier om met anderen in contact te komen. Het niet hebben van shag levert hem dan ook de nodige spanning en onrust op. Hij gaat shag vragen aan iedereen, peuken rapen op de patio,  veelvuldig klagen bij de begeleiding. Dat laatste neemt soms wat dreigende vormen aan.  

Na overleg met de begeleiding op de afdeling en zijn bewindvoerder hebben we besloten om shag voor hem mee te nemen als we hem bezoeken.

Ondanks alle beperkingen die Henk opgelegd krijgt, is roken iets wat hij wel mag. Hoewel er ook regels zijn over de plek waar gerookt mag worden en hoeveel rookwaar hij per dag krijgt, is roken iets waar hij zelf over beslist, iets van hemzelf. Henk heeft me weleens verteld dat roken op dit moment het enige is in zijn leven, waarbij hij het gevoel heeft dat hij zelf nog enige controle heeft.

Er gebeurt veel waar Henk momenteel geen invloed op heeft, hij is afhankelijk van wat anderen over hem beslissen. Er is een zorgmachtiging, een klinische opname en een doorplaatsing naar een andere kliniek is in het verschiet. Op straat kon hij zelf de regels bepalen. Nu wordt er heel veel voor hem bepaald, en dat vind hij erg lastig.

Waar roken voor mij een vervelende en ongezonde gewoonte was. Is het voor Henk een van de weinige dingen waar hij momenteel zelf controle over heeft, autonomie in ervaart. Dus ik neem graag een pakje shag voor hem mee. 

 

Jipke Nab