Wie bewaakt jouw grenzen?  

Herken je dat? Je werkgever vraagt je om vanavond over te werken terwijl je andere plannen had. Die eenzame buurvrouw begint een gesprekje met je, terwijl je over 5 minuten bij een afspraak moet zijn. Of dit voorbeeld, wat mijzelf is overkomen. De kapper vraagt aan het einde van de knipbeurt: 'Zo, tevreden? ' Eigenlijk had ik het nog wel een stukje korter gewild en ik heb het idee dat de laagjes niet helemaal recht zijn, maar ik zeg: ' Prima. Fijn dat het weer gedaan is.'  

In bovenstaande situaties is het niet direct heel erg als je je grens een keer niet bewaakt, ook al is het ronduit vervelend. Maar wat als het "ja- zeggen" terwijl je liever "nee" had willen zeggen, grote(re) gevolgen heeft?   
 
Dat is het geval bij Karel. Hij heeft duidelijk aangegeven dat beeldbellen hem niet ging lukken en gezien de thuissituatie misschien ook niet wenselijk. Zo'n uitspraak maakt mij altijd een beetje extra nieuwsgierig, want was is dan die thuissituatie van Karel? Daar ga ik achter komen tijdens een intakegesprek op kantoor. Karel komt zenuwachtig binnen en heeft eigenlijk maar één hulpvraag: leren praten.   
 
Al snel kom ik erachter dat leren praten niet het doel is van Karel, want dat lukt hem wel. Karel vertelt mij over zijn gezinssituatie. Hij heeft al 20 jaar een relatie met Louise. Samen hebben ze een zoon, Peter, van 15.

Bij Louise is recent een borderline persoonlijkheidsstoornis  vastgesteld. Ze krijgt hier individuele hulp voor, maar de problematiek heeft nogal zijn weerslag op het gezin. Peter is aan het experimenteren binnen de grenzen van het puber zijn. Louise wil controle hebben over Peter, maar ook over Karel. Karel stond erbij en keek ernaar. Soms staat Karel er tussenin, maar vaker heeft hij het idee dat het hem allemaal overkomt.   
  
Als ik Karel vraag wanneer hij tijd voor zichzelf heeft, of hoe hij ontspant heeft hij geen idee. 'Mijn leven staat eigenlijk altijd in het teken van Louise en Peter en dan vooral het gedoe tussen hen. Ik heb geen vrij moment want ik ben de kok, schoonmaker, boodschappen jongen, hoofdkostwinner, vader, man... Louise is chronisch boos en baast mij heen en weer.' Ik kijk naar Karel en vraag hem 'maar waar in dit verhaal is dan Karel?'  Karel laat zijn schouders zakken en slaakt een diepe zucht, 'Eigenlijk weet ik dat niet zo goed, waar Karel is' zegt hij. We gaan wat dieper in op hoe deze patronen zijn ontstaan, welke gedachten dan wel/niet helpend zijn, maar ook over welk gedrag voortkomt uit de stoornis van Louise.  
 
Karel komt na meerdere gesprekken tot de conclusie dat hij toch een andere hulpvraag heeft, namelijk het aangegeven van grenzen en voor zichzelf opkomen. Karel wil niet meer de kwaaie pier naar Louise schuiven, hij ziet in dat hij zelf ook een aandeel heeft. Hij liet zich ook door Louise commanderen en nám alle rollen thuis op zich.   

Vanaf vandaag wil Karel dat alles anders wordt. De wilskracht van Karel is te waarderen, laten we zorgen dat de opdracht een succes wordt. Karel neemt zich voor, om in ieder geval voor de volgende afspraak, dagelijks een rondje te fietsen. Ik vraag hem wat hij dan gaat doen met alle verzoeken, boze blikken of het gedoe wat op hem afkomt als hij voor zichzelf kiest. 'Ik ga proberen om dan diep adem te halen en te zeggen: dat heb ik nu even nodig, punt.'  
 

Wat Karel mij en jou als lezer eigenlijk wil leren, is dat je alleen invloed hebt op hoe je zelf met de situatie omgaat. Dat je verantwoordelijkheid mag nemen om je eigen grenzen te stellen én te bewaken. De volgende keer dat ik in de kappersstoel zit en mij wordt gevraagd of ik tevreden ben, haal ik diep adem en zeg ' ik zou het nog wel wat korter willen.'

Sarah Kruider
Maatschappelijk werker Stichting de Kern