Zorgrebellen

“Graag zou ik naast medicijnen, ook broccoli, puppy’s en kefir voorschrijven.”

Josephine Lenssen – psychiater FACT Zwolle Noord en manager zorg divisie Herstelgerichte ggz

 

Heeft er iemand nog een paar schoenen maat 44 in de kast staan?

Laverend tussen de kuilen rijd ik het grindpad op naar de corona-werkplek van Josephine: een boerderij met véél dieren en een erf volop in ontwikkeling. Duikend onder de lage kap komt ze naar buiten om me welkom te heten. Eerst maar eens een rondje lopen. Struinend door de bosjes komen we bij de woonplaats van een stel hangbuikzwijntjes (hebben elkaar gevonden via een datingsite), kippen en kalkoenen. Verder worden er paarden verzorgd, begint er een paddenpoel te ontstaan, is er een experimentele moestuin en kan je je uitleven op de trampoline met zicht over het maisveld.

Zorgrebellen: hoe kom je erop?

Eenmaal binnen vraag ik Josephine uit over ‘zorgrebellen’ om erachter te komen wat dat eigenlijk zijn. Ruim twee jaar geleden hoorde ze op BNR nieuwsradio iemand vertellen over een onderzoek in de zorg met als vraag: waarom leveren sommige teams in een ziekenhuis veel betere kwaliteit van zorg dan anderen? Wat bleek? Deze goedlopende teams hadden zorgrebellen. Kenmerk van deze professionals is dat ze de kwaliteit van zorg voor een patiënt heel sterk voor ogen hebben. Daar doen ze alles voor. Natuurlijk houden ze zich in principe aan de regels en protocollen. Maar wijken daar ook gefundeerd van af.

Josephine raakte geïnspireerd door dit verhaal, het sloot helemaal aan bij hoe zij wil werken, leiding geven én ontvangen. Zelf was ze sinds een paar maanden, naast psychiater, manager zorg bij de divisie Herstelgerichte ggz. Op een managementteam-dag waar iedereen iets presenteerde met een persoonlijk inslag, introduceerde ze de zorgrebellen. Voor haar collega’s was dit een nieuw begrip en ze reageerden enthousiast. Dimence nam het idee van zorgrebellen mee in het ontwikkelen van de nieuwe strategische koers. Al snel bleek dat het woord ‘zorgrebel’ associaties oproept met anarchie, overal tegenaan trappen, doen waar je zin in hebt zonder je te bekommeren over professionele richtlijnen of andere regels. Maar zo zit het dus níet.

Zorgrebellen aan het werk

Wat doen zorgrebellen dan wel? Door een paar voorbeelden krijg ik een goed beeld. In het FACT-team waar Josephine werkt zijn ze er namelijk al aardig bedreven in. Zo had een collega meerdere patiënten met overgewicht. Ze waren allemaal serieus bezig om af te vallen. Dat lukte, maar nu pasten hun kleren niet meer. Geld voor nieuwe kleding was er niet. Het team besprak haar idee om deze mensen met elkaar in contact te brengen zodat ze kleding konden ruilen. Wat zou er kunnen  gebeuren, waren er risico’s om rekening mee te houden? Hun conclusie: het kan deze mensen helpen en wie weet krijgen ze ook nog leuk contact met elkaar, dus: doen! Het werd een succes.

En Josephine had iemand in behandeling waarmee het contact heel lastig was vanwege alle ingewikkelde problemen. Door met hem te praten kwam ze er achter dat hij een liefde voor paarden heeft. Laat zij dat nou ook hebben én een buurman met een paarden pensionstalling. Dat bracht haar op een idee: kan hij daar geen vrijwilligerswerk doen? Maar hoe zit het dan met de scheiding tussen werk en privé? Josephine is namelijk goed bevriend met de buren en komt daar regelmatig over de vloer. Is dat erg? Ze sprak erover met haar team en samen maakten ze de zorgvuldige afweging of haar professionele relatie met deze man zou botsen met dit initiatief. Ze oordeelden dat het niet conflicteerde. Deze man werkt nu al een half jaar met veel plezier met de paarden en leidt zijn familie er trots rond.

Op de team-app gaan geregeld soortgelijke ideeën rond of vragen in de trant van: “Wie heeft er nog een paar schoenen maat 44 in de kast staan?” Zelf deelt Josephine plantenstekjes uit aan patiënten en zou ook graag, naast medicijnen, broccoli, puppy’s en kefir voorschrijven. Natuurlijk wordt niet iedereen hier beter of blij van. De clou is om goed aan te sluiten bij iedere patiënt en na te denken wat zou kunnen helpen om de mentale gezondheid van iemand te versterken. En dat is voor iedereen verschillend. Creatief zijn dus.

Met creativiteit en lef komen we verder

Zorgrebellen zijn toegewijde professionals die ongebaande paden bewandelen en regels buigen waar dat nodig is. Alles om zo goed mogelijke kwaliteit van zorg te leveren. Dat kan alleen als hun leidinggevende het volste vertrouwen in hen heeft en er volledig van uit gaat dat ze het beste doen voor de patiënt. Daar krijgen mensen energie van en daardoor komen dingen voor elkaar. ‘Stralend falen’ hoort er dan ook bij. Zodat mensen niet bang zijn om iets nieuws uit te proberen.

Josephine is ervan overtuigd dat we nog veel meer kunnen profiteren van alle (potentiële) zorgrebellen en hun goede ideeën. Dus: heb je een creatief idee over hoe je een patiënt verder kunt helpen - het hoeft niet gelijk groots en in ijzer gegoten te zijn - denk erover na en praat met je collega’s. Hou het klein: niet alles hoeft voor alle patiënten ingezet te worden, want zij zijn ook niet gelijk. Niet iedereen wil paarden verzorgen of planten kweken. Wees bereid om te zoeken naar wat bij iemand past. Geef niet op. En bespreek het met de patiënt als het niet lukt of je het even niet weet.

Als uitsmijter heeft Josephine voor alle leidinggevenden nog een gewetensvraag: “Hoeveel lef hebben we om medewerkers daadwerkelijk de ruimte te laten die zij nodig hebben om het goede te doen voor patiënten?”

Wil je meer informatie over zorgrebellen? Lees de strategische koers van Dimence Samen veerkrachtig.

En over overvloed gesproken: met een doos eitjes, een pot kefircultuur en het boek A world without email (halleluja!) verlaat ik het erf. Zeer veel dank, Josephine, voor je hartelijke ontvangst en inspirerende verhaal over zorgrebellen!

Annemieke Zeegers