Gelukszoeker of pechvogel

In mijn jeugd ging ik regelmatig met mijn oudste broer, die biologie studeerde, het veld in. Ik kan me nog goed herinneren hoe we op zoek gingen naar de blauwe reiger. Struinen door de uiterwaarden en met veel geluk zagen we in de verte deze prachtige grote vogel vliegen. Hoe anders is het nu. De blauwe reiger is een veel gespotte gast die zich helemaal thuis voelt in Nederland. Stilstaand in het lage water wacht hij zijn kans af om met een snelle uithaal een vis uit het water te pikken. De integratie is helemaal voltooid, want de blauwe reiger is niet vies van veel ander voedsel dat veel eenvoudiger is te vangen. Zoals muizen, afval op een markt en helaas ook de vissen in mijn vijver. Waar hij vroeger zeldzaam en schuw was, is hij nu talrijk en brutaal.

Naast de blauwe reiger kun je in Nederland kun je steeds meer andere reigersoorten spotten. De grote zilverreiger, de zilverreiger en de nog zeldzame purperreiger. De vogels zijn aan hun kleur te onderscheiden, waarbij geen enkele kleur in de naam ook de daadwerkelijke kleur is. De blauwe reiger is vooral grijs, de zilverreiger is wit en de purperreiger is bruin en grijs. Waar de blauwe reiger stilstaat in het water om zijn prooi te verrassen, wandelt de zilverreiger langzaam door het water op zoek naar het voedsel.

En tussen deze prachtige vogels zie je steeds vaker de even grote lepelaar. Net zo wit als de zilverreiger, maar in vlucht te herkennen doordat hij zijn nek strekt en niet intrekt. En bij het voedsel zoeken beweegt hij voortdurend zijn snavel in het water van links naar rechts als een stofzuiger. Met zijn ultragevoelige snavel spoort hij zijn prooi op. In tegenstelling tot reigers die juist op zicht hun prooi vangen.

Al deze vogels zijn echte trekvogels. Ze migreren gedurende het seizoen van het ene leefgebied naar het andere. Toen de omstandigheden in Nederland steeds slechter werden ging het ook slecht met hun bestand en zochten ze hun heil elders. Door de vele verbeteringen in de leefgebieden groeit de populatie. De lepelaar is een voorbeeld van een trekvogel die hiervan profiteert. De kolonie lepelaars in Nederland is uniek in Noordwest Europa. Ze zijn vooral in Zuid en Oost Europa te vinden. Als gelukszoekers verkennen ze nieuwe en betere leefgebieden. De verwachting is dat ze zich vanuit Nederland gaan uitbreiden.

Bij de reigers is een interessant fenomeen aan het optreden. Met de blauwe reiger voorop blijven de vogels steeds vaker in Nederland overwinteren. Ze hebben geleerd dat er in zachte winters voldoende voedsel beschikbaar blijft, zodat overblijven een goed alternatief is voor een riskante en energievretende trektocht naar het zuiden. De verwachting is dat dat de overblijvende reigers langzaam de overhand zullen krijgen  Zelfs een heel kleine minderheid van de lepelaars is de afgelopen winters in Nederland gesignaleerd. Zijn het nu gelukszoekers, omdat ze willen blijven in het land waar ze de grootste overlevingskans hebben of zijn het pechvogels die bij een strenge winter door een tekort aan voedsel zullen sterven?

Gelukszoeker of pechvogel? Net als bij mensen is er een natuurlijke drang om te verhuizen als de plek waar men verblijft minder aantrekkelijk of zelfs onveilig wordt. Een riskante onderneming op zoek naar geluk. En je hebt geluk als een land zijn best doet om je een aantrekkelijk leefgebied voor te schotelen. Vogelbescherming en natuurverenigingen juichen de geluksvogels toe. Wat kunnen we hier als mensen van leren? En wat kan ik hiervan leren? Ik zal de volgende keer de neiging onderdrukken om mijn vissen te beschermen als de blauwe reiger weer mijn vijver opzoekt.